Vandaag vier ik mijn herfst en herinneringen die niet de mijne zijn.
Het ochtendlicht schildert de Ieperboog in goud wanneer ik in alle
vroegte de glooiingen en lage heuvelkammen ten oosten en zuidoosten van
de stad beklim. De Salient rondom Ieper werd in grote mate bepaald door
het reliëf en dit kon in dit lage land en in deze stellingenoorlog een
groot strategisch verschil uitmaken. Maar ook kleinere
landschapselementen zoals een bomenrij, houtwal, weg of waterloop
bepaalden de plek van de loopgraven. Ik ben alert, probeer het
landschap te lezen en zal over de 45 kilometer van deze fietstocht de
hele dag doen...
Monument op Hill 60
Van de bijna
170 militaire begraafplaatsen in deze omgeving bezoek ik er slechts een
enkele, om elk risico te vermijden overvoerd te raken, waardoor mijn
aandacht verslapt. Hedge Row Trench Cemetery is een kleine
begraafplaats in het Molenbos. Slechts 76 soldaten, voornamelijk van de
Cornwall's Light Infantery, liggen er begraven. Er heerst er volkomen
rust, de wereld van 2010 is mijlen ver weg. Hier liggen gezworen
kameraden die vochten om 'The Bluff', de steile helling die zo'n goed
uitzicht bood op de eerste Duitse linies in het Molenbos.
Hedge Row Trench Cemetery, Molenbos
"We
few, we happy few, we band of brothers.
For
he today that sheds his blood
we
me shall be my brother;
be
never so vile"
Deze
handgeschreven tekst, in een plasticje beschermd tegen de regen, zit
geklemd tussen tussen het toegangshek van de begraafplaats. Iemand moet
naar deze verlaten plek aan het Molenbos gekomen zijn. Een nabestaande?
Of iemand die bekend is met het verhaal van 'The Bluff'? De kameraden
wisten de kunstmatige heuvel, ontstaan door opgeworpen grond uit de
Oude Vaart Ieper - Komen in te nemen en vast te houden. Tot de Duitsers
deze hoogte, 'Große Bastion', ondergroeven en in het voorjaar van 1916
lieten exploderen. De heuvel werd een diepe krater, de verdediging werd
gebroken. Maar niet de Band of Brothers, zoals zij hier rusten op deze
kleine begraafplaats in het bos. Een granaatscherf uit het
naastliggende bouwland neem ik mee als aandenken...
Fietsend
over de dijk van het kanaal Ieper-IJzer kom ik aan het "Essex Farm
Cemetery" en A.D.S., het Advanced Dressing Station, een eerste
belangrijke hulppost van de Field Ambulances. Hier kregen de gewonden
de eerste verzorging, voordat zij vervoerd konden worden naar een
C.C.S., een Casualty Clearing Station. Hier aan de Kanaaldijk, in een
van de dug-outs, schreef de Canadeze legerarts John McCrae in 1915
misschien wel het beroemste oorlogsgedicht "In Flanders Fields". Directe
aanleiding was de diepe indruk die de eerste aanval met chloorgas
op de luitenant-kolonel maakte.
 
Essex
Farm
Cemetery
Essex Farm dug-outs
Met
het gedicht "In Flanders Fields" werden de
wilde klaprozen HET symbool van de oorlog. Ze groeien waar
al het andere dood is en bij voorkeur waar alles is omgewoeld. Rood is
het blad en het bloed, zwart is het hart van rouw.
'In Vlaamse velden klappen rozen open
Tussen witte kruisjes, rij op rij,
Die onze plaats hier merken, wijl in 't zwerk
De leeuweriken fluitend werken, onverhoord'
 
Essex Farm dug-outs
In Boezinge
steek ik de oude spoorwegbrug over het kanaal IJzer - Ieper over en
fiets door het gebied waar de eerste gasaanval van de Duitsers op 22
mei 1915 aanleiding was voor hevige gevechten, waarbij het front sterk
werd teruggedrongen, want tegen het Duitse stikgas was geen verdediging
mogelijk. In wat men noemt de Tweede Slag bij Ieper komt de frontlijn
slechts enkele kilometers van de stad te liggen. En dat zal ruim 2 jaar
zo blijven. Hier geen vriendelijke heuvels meer, maar nat, weerbarstig
bouwland. De bieten liggen opgestapeld onder een dichtgetrokken hemel.
Verstikkend grijs, het staat op regenen...
Ik kom aan een
klein monument voor de Ierse dichter en nationalist Francis Ledwidge.
Toch neemt hij dienst in het Britse leger en sneuvelt op 31 juli 1917,
op 30-jarige leeftijd, op de 1e dag van de Derde Slag bij Ieper bij de
'Carrefour des Roses', nu een nietig kruispunt in de vergetelheid
achter Boezinge. Zijn gedichten handelen meestal over zijn geliefde
Ierland en zijn bekendste gedicht schrijft hij voor Thomas MacDonagh die bij de
verloren Paasopstand in 1916 door de Engelsen werd gefusilleerd. Het
moorden is blijkbaar van alle tijd, van ieder volk, overal... Ledwidge
wilde alleen maar een goede dichter zijn...
'He shall not hear the
bittern cry
In the wild sky, where he is lain,
Nor voices of the sweeter birds,
Above the wailing of the rain.'
Uit: 'Lament for Thomas MacDonagh'
Voor ik terugkeer naar tHooghe geniet ik van het panorama rechts van
mij. In de grijze lucht zie ik de torens van Ieper en het heuvelland
daarachter vanaf de Kemmelberg tot de Catsberg. Vanaf hier verandert
het landschap, het zachte reliëf wordt meer hellend en glooiend, ik
klim immers weer naar de heuvelkam. Er duiken steeds meer bossen en
houtwallen op. Bomen met goudgele herfstbladeren, struiken die rijke
bessen dragen. Maar ook die zullen vallen en zacht de grond bedekken.
Als een kind dat wordt ingestopt en goednacht gekust. Voor een
droomloze slaap. Dat het de verschrikkingen maar mag vergeten...
Canadees
gedenkteken op Hill 62
|
